در اينكه جن و ملك )فرشته( در قرآن دو نوع موجود متفاوتند ترديدي نيست. ملئكه موجوداتي معنوي و مطيع خدا هستند كه پيوسته در حال اطاعت و عبادت و انجام فرامين خدا مي باشند. اما جن موجودي است كه مثل انسان خطا و ثواب مي كند و نياز به پيامبر دارد. در قرآن در اكثر موارد شيطان را از فرشتگان دانسته و در يك مورد او را جن دانسته است.

شيطان فرشته است

➖وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ ﴿۳۴، بقره﴾ 

ترجمه: چون فرشتگان را گفتيم براى آدم سجده كنيد پس سجده كردند غيراز ابليس كه سر باز زد و كبر ورزيد و از كافران شد (34)
➖فَسَجَدَ الْمَلَائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ﴿۳۰﴾إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى أَنْ يَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ ﴿۳۱، حجر﴾ 

ترجمه: پس فرشتگان همگى سجده كردند (30)به غير ابليس كه خوددارى كرد از اينكه با سجده كنندگان باشد (31) 

در چند مورد ديگر نيز اين جملات تكرار شده اند.
دقت کنید به همه فرشتگان گفته شده سجده کنید، همه سجده کردند بجز شیطان

یعنی شیطان‌هم فرشته بوده چون به فرشته ها گفته شده سجده کنید 

شيطان #جن است

➖وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا ﴿۵۰، کهف﴾

ترجمه: و[ياد كن] هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم آدم را سجده كنيد پس [همه] جز ابليس سجده كردند كه از جن بود و از فرمان پروردگارش سرپيچيد [آيا با اين حال] او و نسلش را به جاى من دوستان خود مىگيريد و حال آنكه آنها دشمن شمايند و چه بد جانشينانى براى ستمگرانند .

پاسخ

مى‏ دانيم فرشتگان پاك و معصومند، و قرآن هم به پاكى و عصمت آنها اعتراف كرده، آنجا كه مى ‏گويد ؛ «  آنها بندگان گرامى خدا هستند، در هيچ سخنى بر او پيشى نمى‏ گيرند و #فرمانهاى او را گردن مى‏ نهند »  (آيه 36 و 37 سوره انبياء).

اصولا از آنجا كه در جوهر آنها #عقل است و نه شهوت بنا بر اين كبر و غرور و خودخواهى، و بطور كلى انگيزه ‏هاى گناه در آنها وجود ندارد.

از طرفى استثناء” ابليس” در آيات فوق  از جمع ملائكه اين تصور را به وجود مى ‏آورد كه ابليس از فرشتگان بوده و با توجه به #عصيان و سركشى او اين اشكال به نظر مى ‏رسد كه چگونه از فرشته‏اى اين گناهان كبيره ممكن است سر بزند؟

آيات فوق اين مشكل را #حل كرده مى‏ گويد: « كانَ مِنَ الْجِنِّ » (ابليس از طائفه جن بود) آنها موجوداتى هستند از چشم ما پنهان و داراى عقل و شعور و خشم و شهوت.

 آنچه گفته شد به ضميمه ساختمان #جوهره فرشتگان بخوبى گواهى مى‏ دهد كه ابليس هرگز فرشته نبوده ولى از آنجا كه در صف آنها قرار داشت و آن قدر #پرستش خدا كرده بود كه به مقام فرشتگان مقرب خدا تكيه زده بود مشمول‏ خطاب آنها در مساله سجده بر آدم شده و سرپيچى او به صورت يك استثناء در آيات قرآن بيان گرديده است .

در كتاب” عيون الاخبار” از امام على ابن موسى الرضا  علیه السلام مى ‏خوانيم ؛

«فرشتگان همگى #معصومند و محفوظ از كفر و زشتيها به لطف پروردگار، راوى حديث مى‏ گويد: به امام عرض كردم مگر ابليس فرشته نبود؟ فرمود: نه، او از #جن بود، آيا سخن خدا را نشنيده ‏ايد كه ميفرمايد:” وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كانَ مِنَ الْجِنِّ” »

عیون الاخبار ج 1 ص 269

در حديث ديگرى از امام صادق علیه السلام نقل شده كه يكى از ياران خاصش مى‏ گويد:  از امام در باره ابليس سؤال كردم كه آيا از #فرشتگان بود فرمود نه از جن بود، ولى همراه فرشتگان بود، آن چنان كه آنها فكر مى ‏كردند از جنس آنان است (بخاطر عبادت و قربش نسبت به پروردگار) ولى خدا مى ‏دانست از آنها نيست، هنگامى كه فرمان سجود صادر شد آنچه مى ‏دانيم تحقق يافت” (پرده ‏ها كنار رفت و ماهيت ابليس آشكار گرديد) »

نور الثقلین ج 3 ص 267

بنابراین اگر ابلیس مشمول خطاب #فرشتگان قرار گرفته است از آن جهت نیست که او فرشته بوده بلکه از این جهت است که به خاطر عبادت و بندگی به مقام فرشتگان مقرب خدا #تکیه زده بود و در صف آن ها قرار گرفته و مشمول خطاب آنها شده بود .

تفسیر نمونه ج 12 ص 465