رستگاری دنیوی و اخروی

با توجه به معنای رستگاری و کاربرد آن در قرآن کریم، رستگاری به دو گونه دنیوی و اخروی تقسیم می شود:

معنای رستگاری دنیوی
رستگاری دنیوی مبتنی بر امری است که زندگی را گوارا می سازد و آن امر در درجه اول بقاء و سپس توانگری و عزت است([1]). مضمون برخی از آیات قرآن دلالت بر چنین رستگاری دارد؛ به عنوان مثال در داستان رویارویی ساحران فرعون با حضرت موسی(ع)، هنگامی که ساحران با یکدیگر صحبت می کردند، قرآن کریم از قول آن ها چنین می فرماید:

فَأَجْمِعُوا كَيْدَكُمْ ثُمَّ ائْتُوا صَفًّا وَقَدْ أَفْلَحَ الْيَوْمَ مَنِ اسْتَعْلَى ([2])؛ «پس تدبیر [و ابزار سحر] خود را [یکجا] جمع کنید، آن گاه صف کشیده [به صورتی متحد] بیایید که یقیناً امروز پیروزی برای کسی است که [بر طرفِ مقابل] چیره شود.»

باید توجه داشت که رستگاری دنیوی ارتباط عمیقی با رستگاری اخروی دارد. به هر پیروزی و موفقیت در دنیا رستگاری گفته نمی شود. چه بسا افرادی در جهت تحصیل، ثروت اندوزی، پُست و مقام، جایگاه خوبی را کسب کرده اند اما در مسیر عبودیت و بندگی خداوند قدم نگذاشته و معنویت و توشه ای برای آخرت خود به دست نیاورده اند. چنین انسان هایی اگرچه به موفقیت و پیروزی نسبی در دنیا رسیده اند اما به رستگاری دنیوی نائل نشده اند.

رستگاری دنیوی هنگامی برای انسان حاصل می شود که همه موفقیت ها و پیروزی هایی که در دنیا کسب می کند در جهت رضایت خداوند و پیروی از دستورات او باشد. در چنین صورتی همین رستگاری دنیوی، فلاح و رستگاری اخروی را به دنبال دارد.

معنای رستگاری اخروی
رستگاری اخروی به معنای آن است که انسان به کنار زدن موانع و مشکلات دنیوی و پشت سر گذاردن امتحانات الهی و با توجه به اعمال صالحی که کسب نموده، در سرای آخرت غرق در نعمت های جاودان الهی شود. چنین رستگاری و فلاحی دارای چهار خصوصیت است:

1- بقایی که فنا نداشته باشد. 2- غنائی که دستخوش فقر نشود. 3- عزتی که آمیخته با ذلت نباشد. 4- علمی که همراه با جهل نباشد([3]). پس اگر دستیابی به سعادت را فلاح و رستگاری خوانده اند، به جهت شکافتن و برطرف کردن موانع و ظاهر شدن رخسار مطلوب است([4]). بسیاری از آیات قرآن که در مورد فلاح و رستگاری نازل شده بر همین معنا دلالت دارد([5]):

أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ([6])؛ «آگاه باش که بی تردید حزب خدا همان رستگارانند.»

قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى([7])؛ «بی تردید کسی که خود را [از زشتی های باطن و ظاهر] پاک کرد، رستگار شد.»

 ——————————————————-

[1]. ترجمه تفسیر المیزان: 15/ 5؛ مجمع البحرین: 2/ 400؛ مفردات: 644.

[2]. طه (20): 64.

[3]. ترجمه تفسیر المیزان: 15/ 5؛ مجمع البحرین: 2/ 400؛ مفردات: 644.

[4]. ترجمه تفسیر المیزان: 15/ 5.

[5]. خداوند سبحان در این باره می فرماید: )قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا(؛ شمس (91): «به راستی کسی که نفْس را [از زشت کاری] پاک کرد [تا به رشد لایقش برسد]، [بر موانع راه سعادت] پیروز شد.»؛ در آیه دیگری می فرماید: )إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ(؛ مومنون (23): 117؛ «بی شک کافران [در هیچ میدانی و بر هیچ چیزی] پیروز نمی شوند.»؛ و نیز می فرماید: )أُولَئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ(؛ بقره (2): 5؛ «آنانند که از سوی پروردگارشان بر [بلندای] هدایتند، و آنانند که [بر موانع راهِ سعادت] پیروز ند.»

[6]. مجادلة (58):22.

[7]. اعلی (87): 14.

برگرفته از کتاب راه و رسم رستگاری نوشته استاد انصاریان