ادْعُونِي اسْتَجِبْ لَكُمْ (غافر: ۶۰)

مرا بخوانيد، تا شما را اجابت كنم. خدا را شاكريم كه هم اجازه داده او را بخوانيم و هم ما را به «دعا» فراخوانده است. دعا از ماست، اجابت از او. هر چند در اين آيه، استجابت خدا در پي دعاي بندگان آمده است، اما چه بسا دعا مي‌شود و از اجابت خبري نيست و اين به دلايل متعدّدي مي‌تواند باشد كه در روايت‌ها نيز آمده است، از جمله:

۱. جدّي نبودن انسان در دعا؛

۲. فراهم نبودن شرايط كامل براي دعا؛

۳. به مصلحت نبودن استجابت دعا؛

۴. اجابت مي‌شود، ولي با تأخير؛ ۵. خدا آن خواسته را نمي دهد، ولي به جاي آن، خواسته و نعمت بهتري را عطا مي‌كند؛

۶. اگر دعا مستجاب نشود، پاداش بهتري در قيامت داده مي‌شود؛

۷. خالص نبودن دعا، به عبارت ديگر، دعاخوان، هم از خدا مي‌خواهد و هم تكيه اش به مردم و علل و اسباب مادّي است؛

۸. برخي از گناهان، مانع استجابت دعا مي‌شود (در دعاي كميل است: «اللّهُمَّ اغْفِرلِيَ الذُّنُوبَ الَّتي تَحْبِسُ الدُّعاء»). امام صادق (ع) فرمود: انَّ اللهَ لا يَسْتَجِيبُ دُعاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ ساهٍ، فَإذا دَعَوْتَ فَاقْبِلْ بِقَلْبِكَ، ثُمَّ اسْتَيْقِنْ بِالإجابَة. [كافي، ج ۲، ص ۴۷۳.  ]

خداوند، دعايي را كه از دلِ غافل و بي توجه برآيد، مستجاب نمي كند. هرگاه دعا كني، با قلبت رو به خدا آور، آنگاه به اجابت يقين داشته باش. پس دعا بايد از صميم قلب، با توجه كامل، با شناخت متعالي نسبت به خدا و با برطرف كردن موانع استجابت انجام گيرد، تا خداوند نيز، آن را مستجاب كند. گروهي از امام صادق (ع) پرسيدند: «چرا دعا مي‌كنيم ولي مستجاب نمي شود؟ » حضرت فرمودند: «لأنَّكُم تَدْعُونَ مَن لا تَعْرِفُونَه» [  بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۳۶۸. ] ؛ «چون كه شما كسي را مي‌خوانيد كه او را نمي شناسيد».

پس معرفت به خدا هم، از شرايط اجابت است. اگر اين شرايط فراهم باشد، وعده خدا در اجابت دعاي بندگان، حتمي است. پس بايد ديد كجاي كار اشكال دارد كه سبب شده دعاها به هدف اجابت نرسد؟ وگرنه او به ما نزديك است و خواسته‌ها را مي‌داند و مي‌شنود و خود وعده داده كه اگر او را بخوانيم، پاسخ دهد. يا رب! چو بخواني‌ام «سَمِعْنا» گويم فرمان تو را به جان «أَطِعْنا» گويم بر من تو به فضل اگر «غَفَرنا» گويي من آيم و «ربّنا ظَلمنا» گويم

———-

منبع:دعاهاي قرآني، جواد محدثي،مشخصات نشر: تهران: مشعر، ۱۳۸۹،ص۱۶