رفیق شناسی از دیدگاه روایات
۱. عن موسى بن جعفر عن آبائه عليه السلام قال: قالَ رسول اللّه صلى الله عليه و آله: «اذا أحَبَّ أحَدُكُمْ أخاهُ فلْيسألَهُ عَنْ اسم أبيهِ و عَنْ قَبِيلَتِهِ وَ عَشِيرَتِه فانّهُ مِن الحَقِّ الواجِبِ و صدق الاخاءِ أنْيسألَهُ عَنْ ذلِكَ وَ الاّ فانَّها مَعْرِفَةٌ حَمْقاهُ». امام موسى بن جعفر عليه السلام ازجدش رسول اللّه صلى الله عليه و آله نقل مى كند: هرگاه يكى ازشما برادرش را دوست داشته باشد، بايد از نام پدر و قبيله و عشيره او سؤال كند، زيرا اين حقوق واجب به شمار مى رود. اخوّت حقيقى آن است كه از برادرش اين سؤال را بكند، وگرنه شناختى احمقانه خواهد بود.
۲. قال النبى صلى الله عليه و آله: «أكْثِروا مِن الاخوانِ فانَّ ربَّكمْ حيىُّ كريمٌ يستحْيِى أن يُعَذّب عبْدَهُ بين اخوانِهِ يَوْمَ القيمَةِ». پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: دوست بسيار گيريد، زيرا خداى شما با حيا و بخشنده است و شرم دارد كه روز رستاخيز، بنده خود را در ميان برادرانش عذاب كند.
۳. قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله: «انَّ اللّه تَعالى يحِبُّ الْمداوَمَة عَلَى الاخاءِ القديم فَدوِمُوا». خداوند ادامه دوستى ديرينه را دوست دارد، بنابراين دوستى ديرينه را ادامه دهيد.
۴. قال الامام على عليه السلام «يَا بُنىَّ اجْعَلْ نَفْسك مِيزانا فِيما بَيْنَك وَ بَيْنَ غَيْرِكَ، فَاَحْبِبْ لِغَيْركَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ، و اَكْرَهْ لَهُ ما تَكْرَهُ لَهَا. وَ لا تَظْلِمْ كَمَا لا تُحِبُّ اَنْ تُظلَم وَ اَحْسِنْ كَمَا اَن يُحْسَنَ الَيْكَ. وَاسْتَقْبِحْ مِن نَّفْسِكَ ما تسْتَقْبِحُ مِنْ غَيْركَ. وَ ارْضَ مِنَ النَّاسِ بِمَا تَرْضاهُ لَهُمْ مِّن نَّفْسِكَ. وَ لا تَقُلْ ما لا تَعْلَمُ وَ ان قَلَّ ما وَ لا تَقُلْ تَرْضاهُ لَهُمْ مِّن نَّفْسِكَ. وَ لا تَقُلْ ما لا تَعْلَمُ وَ ان قَلَّ ما وَ لا تَقُلْ ما لا تُحِبُّ اَن يُقالَ لَك. وَ اَعْلَمْ اَنَّ الاْعِجابَ ضِدُّ الصَّرابِ و ءَافَةُ الاَْلبابِ. فَاسْمعَ فِى كَدْحِكَ وَ لا تَكُنْ خازنا لِغَيْرِكَ، وَ اذا اَتَتْ هُدِيتَ لِقَصْدِكَ فَكُنْ اَخْشَعَ ما تَكوُنُ لرَبِّكَ. » اى فرزند عزيزم، در روابط خود با ديگران، نفس خويش را ميزان قرارده، هرآنچه راكه براى خود مى پسندى، براى ديگران نيز بپسند و آن چه را كه بر خويش نمى پسندى، بر ديگران نيز مپسند. چنان كه دوست ندارى ستم بينى، خود نيز ستم مكن، و همان گونه كه از ديگران نيكى را انتظار دارى، خود نيز در حق آنان نيكى كن. هركارى را كه از ديگران زشت مى شمارى، ارتكابش را براى خود نيز زشت بدان. از خدمت ديگران به مقدارى خشنود باش كه خود با ارائه آن خشنودى و درنهايت آن چه نمى دانى مگو، هرچند دانسته هايت اندك باشد و آنچه را كه دوست ندارى درباره ات بگويند، تو نيز درباره ديگران مگو. و نيز بدان كه خود بزرگ بينى خلاف منطق و آفت انديشه است. پس براى زندگى خويش بكوش و خزانه دار ديگران مباش و آنگاه كه در راستا تعادل حركت مى كنى، در برابر پروردگارت بيشتر و بيشتر خاشع باش.
۵. «وَ قالَ عِنْدَهُ رَجُلٌ: اِنَّ الْمَعْرُوفَ اِذا اُسْدِىَ اِلى غَيْرِ أَهْلِهِ ضاعَ فَقالَ الحسينُ عليه السلام لَيْسَ كَذلِكَ، وَ لكِنْ تكونُ الضيعُهُ مِثْلُ المطر تصيبُ البِرَّ و الفاجِرَ» مردى در خدمت امام حسين عليه السلام گفت: محبت و احسان به نا اهل به هدر مى رود و حضرت فرمودند: چنين نيست. نيكى همانند باران است كه بر نيك و بد مى بارد.
۶. «قال الباقر عليه السلام صحبة عشرين سنة قرابةٌ رفاقت بيست ساله خويشاوندى است».
۷. «عن ابى عبداللّه عليه السلام قال: ما صافَحَ رسول اللّه صلى الله عليه و آله رَجُلاً قَطُّ فَنَزَعَ يَدَهُ حَتّى يَكُونَ هُو الَّذِى ينْزَعُ يَدَهُ مِنْهُ از امام صادق عليه السلام نقل شده است: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله هرگز با مردى مصافحه نكرد كه دستش را از دست او بردارد تا آن مرد دستش را از دست رسول خدا صلى الله عليه و آله برمى داشت»
. ۸. «… عن ابى عبداللّه عليه السلام قالَ: قالَ أمِيرُ المؤمنين عليه السلام: الْمُؤْمِنُ مَأْلُوفٌ وَ لا خَير فِيمَنْ و لا يُؤلَفُ از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمود: امير المؤمنين عليه السلام فرموده است: مؤمن مورد انس قرار مى گيرد. كسى كه نه انس بگيرد و نه ديگران با او انس داشته باشند خيرى در او نيست».
۹. «عن ابى عبداللّه عليه السلام قال: أحبَ اخْوانِى الَىَّ مَن أَهْدى اِلَىَّ عُيُوبِى از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرمود: محبوب ترين برادران من در نظرم كسى است كه عيوب مرا به من بگويد».
۱۰. «يا بُنى اذا زُرْتَ فَزُرِ الاَْخْيارَ و لا تَزرِ الفُجّارَ فَاِنَّهُمْ صَخْرةٌ لا يَتَفَجَّرُ ماؤُها وَ شَجَرةٌ لا يَخْضَرُّ وَرَقُها وَ أرضٌ لا يَظْهَرُ عُشبُها پسرم اگر خواستى با كسى ديدار كنى به ديدار خوبان برو و هيچ گاه به ديدار بدكاران نرو، زيرا آنان همانند تخته سنگى هستند كه هرگز از آن آبى جارى نمى شود و درختى كه برگش سبز نمى گردد و زمينى كه گياهش آشكار نمى شود. »
۱۱. «قالَ الامامُ الجوادُ عليه السلام: ملاقاتُ الاخوانِ نَشْرَةٌ و تَلقيحٌ لِلْعقلِ وَ اِنْ كانَ نزرا قليلاً ملاقات و ديدار برادران سبب توسعه و بارورى عقل است اگر چه كم واندك باشد. »
۱۲. «خَيْرُ أِخْوانُكَ مَنْ نَسِىَ ذَنْبَكَ و ذَكَّرَ اِحْسانَكَ اِلَيْهِ بهترين برادران تو كسى است كهاشتباهت را ناديده و احسانت را متذكر و يادآور شود. » منبع: رفاقت و دوستي از ديدگاه قرآن و روايات محمد بيستوني گروه تحقيق گيتا حامد محمديان روح الله كريميان قاسم عليپور؛ با همكاري و كارشناسي اسدالله اسدي گرمارودي ،مشخصات نشر: تهران بيان جوان ۱۳۸۷،ص۴۶