شرح دعای روز پنجم

در فراز اوّل از دعای روز پنجم ماه مبارک رمضان با دلی شکسته متوجه بارگاه الهی می‌شویم و می‌گوییم:

خدایا! مرا امروز از استغفار کنندگان قرار بده.
«استغفار» به معنای توبه و طلب بخشش از گناهان است. «استغفار» عملی پسندیده است که سبب تقرّب انسان به پروردگار می‌شود. اگر انسان به بخشش و رحمت پرودرگار امید نداشت و نسبت به آینده ی خود مأیوس و نگران بود، هیچ گاه استغفار نمی کرد، بلکه روز به روز بر دامنه ی گناهانش افزوده می‌شد.
«استغفار» باید جنبه ی عملی داشته باشد؛ زیرا استغفار واقعی آن است که عمل صالح، جبران گناهان و اصلاح گذشته را در پی داشته باشد. امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند:
استغفار، درجه ی انسان‌های بلندمرتبه است و شش مرحله دارد. اول: پشیمانی از گذشته؛ دوم: تصمیم بر ترک گناه در آینده؛ سوم: پرداخت حقوق مردم، تا آن که خدا را ملاقات کنی؛ چهارم: جبران واجبات ترک شده؛ پنجم: از بین رفتن گوشت‌های روییده از حرام در بدن؛ ششم: چشاندن سختی طاعت به بدن برای جبران خوشی معصیت.
علی بن حمزه از نزدیکان و شاگردان امام صادق علیه السلام چنین می‌گوید:
دوستی داشتم از سران بنی امیه، روزی به من گفت از امام صادق علیه السلام برایم اجازه بگیر تا به خدمتش برسم. من برای او اجازه گرفتم و با هم به حضور آن حضرت رفتیم. دوستم سلام کرد و در محضر امام نشست و به امام چنین گفت: «قربانت گردم، من کارمند این قوم یعنی خلفای بنی امیّه بودم و از این رهگذر، ثروت کلانی به دست آوردم. اینک توبه کرده ام، با این اموال چه کنم؟! »
امام فرمودند: «اگر افرادی مثل شما، «اعوان ظلمه» نبودند، بنی امیه نمی توانستند حقوق ما را پایمال کنند و به این همه مال و ثروت برسند».
آن گاه فرمودند: «اگر راه نجات تو را بگویم، آیا به آن عمل می‌کنی؟! »
او عرض کرد: «آری، قول می‌دهم که عمل بکنم».
امام فرمودند: «همه ی ثروتی که از ناحیه ی بنی امیه به دست آورده ای، به حساب بیاور و مالک آن چه از اموال را شناختی، به او برگردان، و صاحب آن چه را که نمی شناسی، از سوی صاحبش صدقه بده. اگر چنین کنی من در پیشگاه خدا، ضامن بهشت برای تو می‌شوم».
علی بن حمزه می‌گوید: پس از آن که امام صادق علیه السلام دوستم را نسبت به پاک ساختن اموالش و توبه ی حقیقی نصیحت فرمود، دیدم دوستم مدت طولانی در فکر فرو رفت و سپس عرض کرد: «من تصمیم خود را گرفتم و دستور شما را انجام خواهم داد». از محضر امام بیرون آمدیم. دوستم با ما به کوفه بازگشت و همه ی آن چه به دست آورده حتی لباسی را که بر تن داشت، به صاحبانش رد کرد و بقیه را صدقه داد. کار به جایی رسید که ما برای او لباس می‌فرستادیم و معاش روزانه اش را تأمین می‌کردیم. از این جریان چند ماه بیشتر نگذشته بود که او بیمار شد. به عیادت او رفتیم، در حال جان دادن چشمانش را گشود و گفت: «ای علی بن ابی حمزه! سوگند به خدا، مولای تو؛ امام صادق علیه السلام به وعده ی خود وفا کرد. » این را گفت و از دنیا رفت. جنازه اش را برداشتیم و پس از غسل و کفن و نماز، دفن کردیم.
پس از مدتی به حضور امام صادق علیه السلام رسیدم. حضرت فرمود: «ما به وعده ی خود درباره ی دوستت(یعنی ضمانت بهشت) وفا کردیم». عرض کردم: «درست می‌فرمایی! دوستم هنگام مرگش همین گونه به من خبر داد! » 
بنابراین فراز نخست از دعای روز پنجم ماه مبارک رمضان درباره ی توبه است.
از رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم نقل شد که فرمودند:
توبه را به تأخیر مینداز؛ زیرا مرگ ناگهانی می‌آید. 
امام علی ابن ابی طالب علیه السلام می‌فرمایند:
توبه قلب را پاک می‌کند و گناهان را می‌شوید. 
در قسمت دوم دعای این روز عرض می‌کنیم:
خدایا! مرا در زمره ی بندگان شایسته و فرمان بردار خویش قرار بده.
بنده ی صالح کسی است که اعمال نیکو و شایسته، ملکه و عادت او گردد. سختی‌ها و مشقّات را برای خدا تحمل کند و در راه خداوند از جان و مال و زن و فرزند بگذرد. ایمان به مبدأ و معاد، تلاش در راه عدالت، سبقت در خوبی ها، مبارزه با فساد و منکرها و گسترش معروف و خوبی ها، نشان دهنده ی روح طاعت بنده نسبت به مولا و پروردگارش است. در بخش آخر از دعای روز پنجم، با حالتی ملتمسانه، به درگاه ایزد منان روی می‌آوریم و می‌گوییم:
خدایا! مرا از اولیا و دوستان مقرّب خود قرار ده، به رأفت و مهربانیت، ای مهربان ترین مهربانان!
اولیای خدا، کسانی هستند که میان آنان و خدا فاصله ای نیست؛ حجاب‌ها از قلبشان کنار رفته است و در پرتوی نور معرفت و ایمان و عمل پاک، خدا را با چشم دل می‌بینند آن گونه که هیچ شک و تردیدی به دل هایشان راه نمی یابد. در نظر اینان هرچه جز خداست، کوچک، کم ارزش و ناپایدار جلوه می‌کند.
امیرمؤمنان علی علیه السلام در خطبه ی معروف «همّام» درباره ی اولیا خداوند چنین می‌فرماید:
دل‌های آنان محزون و مردم از شرّشان در امان هستند. 
در قسمت دیگری از این خطبه می‌فرمایند:
اگر اجلی که خداوند برای آنان مقرر کرده، نبود، حتی یک چشم بر هم زدن ارواح آنان در بدن هایشان آرام نمی گرفت، به خاطر عشق به پاداش الهی و ترس و وحشت از مجازات کیفر او.
در فراز آخر از دعای روز پنجم از مقام قرب اولیای الهی سخن به میان آمد. ویژگی دیگر اولیای خداوند این است که هرگز دلشان نمی لرزد و اندوهناک نمی شوند.
سخت ترین لحظه برای آنان، لحظه ی هجران و دوری از پروردگار است.
زبان حال چنین افرادی در دعای کمیل این گونه است:
اگر مرا به آتش دوزخت بسوزانی، صبر می‌کنم، اما فراق و دوری تو را چگونه تحمل کنم؟
———-

[راه بندگی: شرحی گذرا بر دعاهای روزانه ی ماه رمضان - محمود نیاکان - صفحه ۱۹]

ماندم چه کنم پیش تو شرمندگی‌ام را
دادم به گناهان، شرف بندگی‌ام را
برهم زده این نفس همه زندگی‌ام را
نادیده بگیرید سرافکندگیم را
هرچند بدم پیش کریم آمده‌ام من
با دست گرفتار درش را زده‌ام من
جای تو شدم بنده ی دینار ببخشید
دل داده‌ام عمریست به اغیار ببخشید
کارم شده معصیت و انکار ببخشید
هربار خطا کردم و هربار ببخشید
این بار گنه از من و این مغفرت از تو
در چنته ی من نیست به جز معذرت از تو
پرحرف شدم هر سخنم گشت وبالم
یک تکه زبان در دهنم گشت وبالم
از غیر غمت سوختنم گشت وبالم
این میل ریا داشتنم گشت وبالم
هیچ ازتو خبر نیست به هر راز و نیازم
پیدا شده هر گمشده‌ام وقت نمازم
با اینکه حقیریم سرخوان حسینیم
ما ریزه خور سفره احسان حسینیم
از مهد الی اللحد پریشان حسینیم
عمریست که سینه زن و گریان حسینیم
کاش از جگرم سنگ عقیقی بتراشد
تا یار که راخواهد و میلش به که باشد
*سید محمد رضا موسوی

جلسه ۶: خريد و فروش و اجاره

۱. خريد و فروش چك به مبلغ كمتر از مبلغ مندرج در چك بانكى چه صورت دارد؟ (البته چكى كه مثلًا مربوط به دو ماه ديگر باشد)
ج. خود چك قابل خريد و فروش نيست. بلى، چنانچه چك صورى نباشد و حقيقتاً كسى طلبى در ذمّه صاحب چك داشته مى تواند آن طلب خود را به ديگرى و يا به خود بدهكار به كمتر بفروشد.
۲. خريد و فروش اسكناس چه حكمى دارد؟
ج. در صورتى كه غرض عقلايى، مثل تبديل پول كهنه به نو يا پول ريز به درشت يا براى فرار از ربا باشد. اشكال ندارد.
۳. رهن خانه كه فعلًا مرسوم است، يعنى چند ميليون مى دهند تا صاحب خانه مبلغى را از اجاره كم كند، آيا وجه شرعى دارد؟
ج. اگر قرض مشروط به كم شدن مال الاجاره باشد، قرض ربوى و حرام است و اگر مؤجر خانه را به مبلغى اجاره دهد و در ضمن اجاره شرط كند كه فلان مبلغ را مستأجر به او قرض بدهد اشكال ندارد.
[بهار بندگی(ویژه مبلغان ماه مبارک رمضان) -  - صفحه۳۳]

پرسش:  چگونه امام زمان علیه السلام عمری هزار ساله دارند؟

پاسخ: خدا را شکر که خداوند به امام زمان علیه السلام عمر طولانی داده تا دراین زمان ما هم امام داشته باشیم، اگر این طور شده بود که بعد از امام یازدهم دیگر امامی نباشد و در نزدیک ظهور، امامی به دنیا بیاید و بعد از آن امام باشد، برای ما خیلی بد می‌شد، دیگر نه امامی داشتیم و نه امیدی.
الان امام مهدی علیه السلام ما زنده و حاضر است، فقط ظاهر نیست؛ یعنی فقط ما او را نمی بینیم، اما می‌توانیم به وسیلة قلبمان با او ارتباط داشته باشیم و هر روز بر او سلام کنیم و از او کمک بخواهیم و او هم به یاد ما هست و ما و تمام دوستانش را کمک خواهد کرد.
مهدی باوران عزیز، آیا تا کنون به انواع موهایی که در سر و صورت می‌روید، دقت کرده اید؟
با این که تمام این موها در یک سر و صورت هستند، اما موهای سر زیاد رشد می‌کنند، اما موهای ابرو کمتر و موهای مژه از آن هم کمتر. و از طرف دیگر موهای سر زودتر از موهای ابرو و مژه سفید می‌شوند و حتی موهای مژه ممکن است تا آخر عمر اصلاً سفید نشود، در حالی که همه در یک سر و صورت هستند.
ص: ۳۵
آنها را چه کسی معرفی کرده چه می‌گویید؟
درست است، امامان بزرگوارما دوازده نفر هستند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تک تک آنها را معرفی فرموده که اول آنها امام علی علیه السلام است که در غدیر خم به همه معرفی کردند و بعد از آن امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام و نه امام دیگر از نسل امام حسین علیه السلام می‌باشند.
همچنین از طرف پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان معصوم علیهم السلام بیان شده که امام مهدی علیه السلام آخرین امام است که زنده خواهد بود و دارای غیبت طولانی است و هم اوست که بعد از آن غیبت طولانی، ظهور می‌کرده و زمین را پر از عدل و داد می‌کند.
پس نتیجه می‌گیریم امام مهدی علیه السلام مُنجی و نجات دهنده ای است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بشارت و وعده آن را داده اند، پس او امام دوازدهم و منجی زنده در جهان است و تا موقعی که ظهور کند و همه مردم جهان را از دست ستمگران نجات دهد و حکومت اسلامی را در تمام زمین اجرا کند، عمر خواهد کرد، هر چند، چند هزار سال طول بکشد.
[بیست پرسش و پاسخ کودکان و نوجوانان درباره حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف - محمد یوسفیان-  صفحه ۳۶]

جلسه ۴: نماز

۱. كسى كه با سرعت به سجده مى رود اگر سرش بيش از يك بار به مهر بخورد
حكمش چيست؟
ج. در مواردى كه سر بدون اختيار از محل سجده برمى گردد و دوباره بدون اختيار به محل سجده مى رسد، يك سجده محسوب مى شود و نماز صحيح است؛ اما اگر مى تواند بعد از برگشتن سر از محل سجده از فرود دوباره آن به مُهر جلوگيرى كند؛ بايد از برگشتن سر به سجده خوددارى كند و آن رايك سجده به حساب آورد (حتّى اگر ذكرسجده را نگفته باشد) و بعد از نشستن، دوباره به سجده برود و آن را سجده دوم خودحساب كند.
۲. اگر در حال خواندن نماز، بچه اى مهر را بردارد، چه بايد كرد؟
ج. اگر چيزى كه سجده بر آن صحيح است در دسترس او باشد، بايد برهمان سجده كند؛ و گر نه- اگر وقت وسعت دارد- نماز را بشكند و دوباره با چيزى كه مى توان بر آن سجده كرد، نماز بخواند. امّا اگر وقت تنگ است و نماز قضا مى شود، بايد به لباس خود سجده كند؛ و اگر آن هم ممكن نبود، به پشت دست سجده كند.
۳. نمازهاى روزانه در قطب كه شش ماه روز و شش ماه شب است، چگونه خوانده مى شود؟
ج. نمازها را بايد مطابق افق نزديك ترين محلى كه روز و شب طبيعى دارد، بخوانند، و يا مطابق افق مناطق معتدل عمل كنند.

۴. فرو بردن ريزه هاى غذا كه در بين دندان‌ها است، در حال نماز چه صورت دارد؟
ج. اشكال ندارد.
۵. اگر دستمال يا چيز نجس ديگرى همراه نمازگزار باشد، چه حكمى دارد؟
ج. بودن اشيايى مانند دستمال كوچك، كليد، چاقو و پول نجس به همراه نماز گزار، در صورتى كه نجاست آن به بدن و لباس سرايت نكند، اشكال ندارد.

۶.بعضى از كسانى كه نماز را نشسته مى خوانند، براى سجده مُهر را برداشته و به پيشانى مى چسبانند، آيا اين كار صحيح است، يا بايد پيشانى روى مهر بيايد؟
ج. اگر بتوانند بايد با استفاده از ميز و مانند آن، محل سجده را بالا بياورند؛ و اگر به اين مقدار هم نمى توانند خم شوند، مُهر را با دست بالا آورده، پيشانى را بر آن بگذارند.
۷. خواهشمند است احكام نماز و روزه دانشجويان را بيان فرماييد.
ج. دانشجويانى كه بين وطن و محل تحصيل تردّد مى كنند سه دسته اند:
دسته اوّل: كسانى كه بين وطن و محل تحصيل به صورت مرتّب در هفته يك روز يا بيشتر يا هر ده روز يكبار براى تحصيل سفر كند و ده روز در يكجا نماند (نه در وطن و نه در محل تحصيل) و اين رفت و آمد به مدت سه الى چهار ماه يا بيشتر باشد، در غير سفر اول نمازش تمام و روزه صحيح است؛ چه در محل خوابگاه و چه در محل تحصيل و چه بين راه.
دسته دوّم: كسانى هستند كه وضع رفت و آمدشان مرتّب نيست كه اغلب بين شهر خود و محل تحصيل هر هفته يا در بين هر ده روز در رفت و آمد نيستند، آنان حكم مسافر را دارند كه بايد در بين راه و محل تحصيل با عدم قصد اقامه ده روز يا عدم توقف سى روز بدون قصد، نماز را شكسته خوانده و روزه
نگيرند.

دسته سوّم: كسانى هستند كه از وطن به محل تحصيل رفته و قصد توقف ده روز در محل تحصيل دارند كه دراين صورت نماز تمام و روزه صحيح
۳۴. براى رفتن به عمره مفرده ثبت نام كرده ام. قسمتى از پول آن را پرداخته‌ام و بقيه وام است، آيا لازم است خمس آن‌ها را بپردازم؟
ج. پولى كه پرداخته ايد، اگر از درآمد بين سال بوده خمس ندارد و همچنين وام مذكور خمس ندارد.
۸. پولى را به تدريج براى تهيه خانه پس انداز كرده‌ام آيا به آن خمس تعلق مى گيرد؟
ج. اگر راهى براى تهيه خانه مسكونى مورد نياز فعلى، غير از پس انداز تدريجى نداريد، پس انداز مذكور خمس ندارد.
۹. اگر براى جهيزيه دختر پول يا لوازم زندگى كنار بگذاريم آيا خمس دارد؟
ج. جهيزيه براى دخترى كه در سنين ازدواج تهيه مى شود جزء مؤونه است و خمس ندارد ولى پولى كه جهت جهيزيه كنار گذاشته مى شود اين حكم را ندارد
بلى اگر تهيّه بعض اقلام جهيزيه بدون كنار گذاشتن پول كه قهراً سال هم بر آن ميگذرد و براى شخص يكجا خريدن ممكن نباشد در اين صورت به پولى كه
جهت تهيه آن كنار گذاشته خمس تعلق نمى گيرد.
۱۰. كسى كه به تقليد از مجتهد ميّت باقى مانده است، خمس خود را بايد به چه كسى بپردازد؟
ج. لازم است خمس
را به مجتهد زنده بپردازد، و پرداخت به وكيل مجتهد ميت كفايت نمى كند.

[بهار بندگی(ویژه مبلغان ماه مبارک رمضان) - جلسه ۴: نماز - صفحه۳۱]