صدقه و بخشش
پیامبر اسلام خود به سخاوت و بخشش در راه خدا بسیار اهمیت می‌داد و با تعبیرهای گوناگون، پیروان خود را نیز به این ویژگی ارزشمند دعوت می‌کرد. برای نمونه، فرمود: «أَلسَّخِیُّ قَریِبٌ مِنَ اللّه ِ قَرِیبٌ مِنَ النّاسِ قَریبٌ مِنَ الجَنَّةِ؛ انسان سخاوتمند، به خدا، مردم و بهشت، نزدیک است. » [۱] آن حضرت به عدّی، پسر حاتم طایی فرمود: «دُفِعَ عَنْ أَبیکَ العَذابُ الشَّدِیدُ لِسَخاءِ نَفْسِهِ؛ از پدرت (حاتم) به دلیل
سخاوتمند بودنش، عذاب سخت، دفع و برطرف شد. » [۲] علی علیه السلام درباره سیره پیامبر خدا می‌فرماید:

هرگاه پیامبر می‌خواست غذا بخورد، به من می‌فرمود: در را باز بگذار تا هر کس می‌خواهد، بیاید و غذا بخورد. [۳]
رسول اللّه صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام می‌فرمود: «تا می‌توانی صدقه بده تا حدی که بگویند اسراف کردی، درحالی که این اسراف نیست. » [۴] پیامبر اکرم صلی الله علیه و آلهخدااب به کسانی که روح سخاوت ندارند، می‌فرماید:
هر که مال خود را به اختیار از نیکان دریغ کند، خداوند، مالش را به اجبار، نصیب بدان گرداند. [۵]
روزی حضرت محمد صلی الله علیه و آله به طواف کعبه مشغول بود. مردی را دید که پرده کعبه را گرفته است و می‌گوید: خدایا! به حرمت این خانه، مرا بیامرز. حضرت پرسید: گناهت چیست؟ او گفت: من مردی ثروتمند هستم. هر وقت فقیری به سوی من می‌آید و چیزی از من می‌خواهد، گویا شعله آتشی به من رو می‌آورد. پیامبر به او فرمود: «از من دور شو و مرا به آتش خود مسوزان. » سپس فرمود: «اگر تو بین رکن و مقام (کنار کعبه) دو هزار رکعت نماز بگزاری و آن قدر گریه کنی که از اشک هایت، نهرها جاری گردد، ولی باخصلت بخل بمیری، اهل دوزخ خواهی بود. » [۶] رسول اللّه صلی الله علیه و آلهدر سخنی زیبا می‌فرماید: «ما نَقَصَ مالٌ مِن صَدَقَةٍ قَطُّ فَأعطُوا وَ لاتَجْبُنُوا؛ هیچ مالی هرگز به جهت صدقه دادن کم نشد. پس عطا کنید و نترسید. » [۷] پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله یکی از راه‌های درمانی بیماران را درصدقه دادن دانسته است و می‌فرماید:
صدقه بدهید و بیماران خود را با صدقه درمان کنید؛ زیرا صدقه از پیش آمدهای ناگوار و بیماری‌ها جلوگیری می‌کند و بر عمر و حسنات شما می‌افزاید. [۸]

پیامبر رحمت، صدقه را سایه سار مؤمن در روز قیامت می‌شمارد و می‌فرماید: «أَرْضُ القِیامَةِ نارٌ ماخَلا ظِلَّ المُؤمِنِ فَإِنَّ صَدَقَتَهُ تُظِلُّهُ؛ زمین قیامت (یک پارچه) آتش است به جز سایه مؤمن؛ زیرا صدقه اش بر او سایه می‌افکند». [۹]
رسول خدا صلی الله علیه و آله در جای دیگر درباره صدقه دادن فرموده است: «تَصَدَّقُوا مِنْ غَیرِ مَخِیلَةٍ فَإِنَّ المَخِیلَةَ تُبطِلُ الْأَجْرَ؛ بی چشم داشت و بدون توقع، صدقه بدهید؛ زیرا چشم داشت، پاداش را از بین می‌برد». [۱۰]
نکته آخر اینکه رسول رحمت و مهربانی، صدقه دادن را عامل فرونشاندن خشم پروردگار دانسته و فرموده است: «إِنَّ الصَّدَقَةَ لَتُطفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ؛ صدقه خشم
پروردگار را فرو می‌نشاند». [۱۱][12]

———-
[۱]: بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۳۰۸.

[۲]: همان، ج ۷۱، ص ۳۵۴.
[۳]: همان، ج ۱۶، ص ۷۹.
[۴]: فروع کافی، ج ۴، ص ۳.

[۵]: میزان الحکمه، ج ۱۳، ص ۶۴۵۰.

[۶]: علامه نراقی، جامع السادات، ج ۲، ص ۱۵۴.
[۷]: میزان الحکمه، ج ۱۳، ص ۶۴.

[۸]: همان، ج ۷، ص ۳۰۳۸.
[۹]: همان، ص ۳۰۳۴.
[۱۰]: همان، ص ۳۰۵۶.

[۱۱]: همان، ص ۳۰۳۴.

[12]:کانون محبت: رهنمودهای اخلاقی پیامبر اعظم صلی الله علیه و اله درباره خانواده صفحه ۸۳