پرسش:

 بهترین کار در زمان غیبت امام زمان علیه السلام چیست؟

پاسخ: 

از همان دوران کودکی و نوجوانی باید اهل تلاش و کوشش شویم، خداوند از آدم تنبل و بیکار بدش می‌آید و در عوض، کسی که کوشش می‌کند را بسیار دوست دارد. پیامبر عزیز صلی الله علیه و آله و سلم نیز هر موقع کسی را می‌دید که بیکار است ناراحت می‌شدند.
کارهایی که، انجام می‌دهیم، بعضی از آن‌ها مهم است و بعضی این طور نیست.
برای مثال، این که هر روز نماز می‌خوانیم این خیلی مهم است و اگر کسی آن را انجام ندهد، خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از دست او ناراحت می‌شوند.
بهترین کار و عمل از میان کارهایی که باید انجام دهیم، انتظار ظهور امام زمان علیه السلام است.
ممکن است بپرسی که منتظر آمدن کسی بودن که کار نیست؟
بله، اگر انتظار را این گونه معنا کنیم کار نیست، یعنی گوشه ای بنشینیم و هیچ کار نکنیم.
اما عزیزان، انتظار امام زمان علیه السلام معنایش این نیست. همان طور که انتظار آمدن مهمان را این طور معنا نمی کنید. اگر قرار باشد مهمانی به خانه شما
بیاید، آیا همه در خانه آرام ننشیند و هیچ کاری نمی کنند.
کسانی که منتظر آمدن مهمانی هستند از قبل خانه را آب و جارو می‌کرده، غذا آماده می‌کنند، وسایل خانه را مرتب کرده و لباس‌های تمیز و نو می‌پوشند و کارهای دیگری که لازم است انجام می‌دهند، این معنای انتظار است.
اگر منتظر آمدن بهار هستیم، الان که زمستان است این طور نیست که از سرما بلرزیم و اتاق خود را گرم نکنیم یا منتظران طلوع خورشید فردا در شب در تاریکی به سر ببرند و اتاق را روشن نکنند.
کسی که منتظر آمدن امام زمان علیه السلام است از همین امروز باید به مقدار توان خود، برای آمدن امام زمان علیه السلام زمینه ساز می‌کند.
امام زمان علیه السلام هنگامی که ظهور کنند، می‌خواهند همه، اهل خوبی‌ها شوند، پس از هم اکنون باید خوبی‌ها را که خودشان و امامان قبلی گفته اند انجام دهیم.

منبع: بیست پرسش و پاسخ کودکان و نوجوانان درباره حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ،  محمد یوسفیان، صفحه ۳۳

خواب بودم، در میانِ خواب دستم را گرفت

  وقت غفلت “حضرت توّاب” دستم را گرفت

قبلِ توبه کردنم دل را به سوی خود کشید من

نگفتم که مرا دریاب، دستم را گرفت! سر به

زیر و دل شکسته، از همه رانده شدم دید

تنهایم خودش بی تاب دستم را گرفت روز…

نه… می‌خواست شرمنده نباشم پیش خلق

صبر کرد و در شبِ مهتاب دستم را گرفت

معصیت کردم… قساوت در دلم آمد ولی

اشک، این سرمایه ی نایاب دستم را گرفت

وقتِ معصیت عبایش را به دورِ من گرفت

آبرویم را خرید ارباب… دستم را گرفت گفتنِ

یک بار ذکر دلربای “یاحسین” بیشتر از سجده

در محراب دستم را گرفت

تشنه بودم، بالب تشنه به سویم آمد و….

.. قبل از آنی که بگویم آب دستم را گرفت

روضه خوان بالای منبر از سر بر نیزه خواند

روضه ی خورشید عالم تاب دستم را گرفت

• سید محمد رضا موسوی

جلسه ۱: روزه
۱. هنگامى كه روزه مى گيرم، بدنم به شدت سست مى شود و نمى توانم كارهايى مثل درس خواندن را انجام دهم، وظيفه من چيست؟
ج. اين گونه ضعف و سستى‌ها تقريباً لازمه روزه است و براى نوع افراد پيش مى آيد ونمى توان به خاطر آن، روزه را خورد. مى توانيد سحر از غذاى مقوى استفاده كنيد و ساعات خواب شب را كمى بيش تر نماييد تا در روز دچار مشكل نشويد.
۲. دخترانى كه تازه به سن بلوغ مى رسند، و قدرت گرفتن همه روزه‌ها را ندارند، چه وظيفه اى دارند؟
ج. هر مقدار از روزه‌ها را كه مى توانند، در ماه رمضان بگيرند و قضاى بقيه آن را در طول سال به تدريج بجا آورند. و اگر نمى توانند روزه بگيرند، فعلا پرداخت كفاره (يك مُدّ طعام تقريباً ۷۵۰ گرم طعام براى هر روز) كافى است و در سال هاى بعد قضاى آن را هم بگيرند.
۳. قضاى روزه هاى رمضان سال گذشته را تا رمضان امسال به تأخير انداخته ام، كفاره آن چقدر است؟
ج. براى هر روز، يك مُد طعام. تقريباً ۷۵۰ گرم گندم، آرد، جو و…. به فقير غير سيّد بپردازيد وقضاى آن را هم بعداً بجا آوريد.
ب
۴. آيا در ماه مباركرمضان، مى شود سرم يا آمپول، تزريق كرد؟ اگر تقويتى باشد چطور؟
ج. احتياط مستحب آن است كه روزه دار از استعمال آمپول و سرم خوددارى كند و فرقى بين آمپول‌ها نيست و اگر لازم شد و تزريق كرد روزه او باطل نمى شود.
۵. كسانى كه مى خواهند روايتى از پيامبر صلى الله عليه و آله يا يكى از ائمه عليهم السلام نقل كنند ولى نمى دانند كه سند آن درست است يا نه، چه وظيفه اى دارند؟
ج. اگر بخواهند خبرى را كه نمى دانند راست است يا دروغ نقل كنند بنابراحتياط واجب بايد از كسى كه آن خبر را گفته، يا از كتابى كه آن خبر در آن نوشته شده نقل نمايند.
۶. اگر شخص به قصد بيرون آمدن منى استمناء كند ولى منى خارج نشود، آيا روزه اش باطل مى شود؟
ج. شخص مذكور بايد آن روز را امساك كند و قضاء هم بگيرد ولى كفاره ندارد.
۷. چنانچه از قول عده اى از متخصصين و منجمين علم اطمينان پيدا كنيم كه ماه ديده شده است، آيا مى شود گفت فرداى آن روز اول ماه شوال و عيد فطر است يا بايد حتماً مرجع تقليد خودمان اعلام كند؟
ج. اگر ع- ده اى ك- ه از گ- ف- ته آنان يقين يا اطمينان پيدا مى شود، بگويند ماه را ديده ايم اول ماه ثابت مى شود.
۸. چنانچه شخص روزه دار در ظهر ماه رمضان بخوابد و در خواب محتلم شود، آيا بايد فوراً غسل كند يا نه؟
ج. اگر روزه دار در روز محتلم شود، واجب نيست فوراً غسل كند.

۹. مادر بنده سال پيش به بيمارى سختى دچار شد و نتوانست روزه هايش را بگيرد. بيمارى او تا امسال ادامه دارد و امسال هم نمى تواند
روزه بگيرد. حكم روزه هاى او چيست؟ لطفاً جواب را روشن بفرماييد تا وظيفه شرعى خود را بدانيم؟
ج. اگر مادر شما به واسطه بيمارى روزه خود را نگرفته و بيمارى اش تا رمضان سال بعد طول بكشد، ق- ضاى روزه هايى را كه نگرفته بر او واجب نيست و بايد براى هر روز يك مد كه تقريباً ده سير است ط- ع-‌ام ي- ع- نى: گندم يا جو و مانند اينها- به فقير بدهد.
۱۰. زكات فطره براى كودك شيرخوار واجب است يا خير؟
ج. بلى، به طفل شيرخوار نيز زكات فطره تعلّق مى گيرد.
۱۱. فطريه پسر يا دخترى كه در شهرى دور از خود هستند و درس مى خوانند ولى با پول پدر زندگى مى كنند، بر عهده پدرشان است يا خودشان؟
ج. در فرض سؤال فطرة آنها بر عهده پدر است.
۱۲. پرداخت زكات فطره به كميته امداد، سازمان بهزيستى و بعض مؤسسات خيريه چه صورتى دارد؟
ج. بنظر اينجانب زكات فطره بنابراحتياط واجب بايد به فقراى شيعه اثنى عشرى برسد و مكلّف بايد آنچه را تحت عنوان زكات فطره به اينگونه سازمانها و مؤسسات مى دهد يقين كند كه بدون كم و زياد در مورد مصرف، (فقير شيعه اثنى عشرى) صرف شده و الا ذمّه اش برئ نمى شود پس براى هر كس اين يقين حاصل شود، اشكال ندارد مثلًا كسى كه زكات فطره مى دهد و سيّد نيست بايد يقين كند كه به مصرف فقير غير سيّد رسيده است و به سيد و به مدرسه و مسجد و حسينيه نداده اند.
منبع: لطف الله صافی گلپایگانی ،مشخصات نشر: قم: مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی صافی، ۱۳۸۹،ص۲۳

توبه در قرآن

معنای توبه
توبه در لغت به معنای رجوع و بازگشت از گناه است و در اصطلاح عبارت است از: «رجوع از طبیعت [حیوانی] به سوی روحانیت نفس بعد از آنکه به واسطه معاصی و کدورت نافرمانی، نور فطرت و روحانیت محجوب به ظلمت و طبیعت شده است. ») (در قرآن هم به معنای «رجوع انسان گناهکار» آمده و هم به معنای «توفیق توبه دادن از طرف خداوند به بندة معصیت کار» و هم به معنای «قبول و پذیرش توبه از جانب خداوند متعال» آمده است.
در نتیجه، می‌توان گفت هر توبة انسان، محفوف و پیچیده شده در دو توبه الهی است: یکی توفیق دادن به بنده برای توبه و دیگری پذیرفتن توبه بندگان است و ممکن است هرسه توبه را به معنای لغوی برگشت داد؛ به این معنی که توبه از انسان، رجوع از گناه و بازگشت از معاصی است و توبه اول از خداوند، رجوع به فضل و رحمتش به سوی بنده است و توبه دوم، رجوع به قبول آن از بنده است. ) 
در آیه ای از قرآن این سه معنی کنار هم جمع شده است؛ آنجا که فرمود: (ثُمَّ تابَ عَلَیهِم لِیَتُوبُوا إِنَّ اللهَ هُوَ التَوّابُ الرَّحِیمُ) ) [توبه/ ۱۱۸  ] (؛ «سپس خداوند به آنها برگشت (توفیق توبه داد) تا توبه و برگشت کنند. خداوند بسیار توبه پذیر مهربان است. »

تشویق به توبه

قرآن کریم در آیات متعددی مردم را به توبه و رجوع از گناه و بازگشت به درگاه الهی تشویق و ترغیب کرده است:
۱. (اَلَم یَعلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یَقبَلُ التَّوبَةَ عَن عِبادِهِ وَ یَأخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ) ؛) [ توبه/ ۱۰۴.  ] («آیا نمی دانستند که فقط خداوند توبه را از بندگانش می‌پذیرد و صدقات را می‌گیرد و خداوند توبه پذیر مهربان است؟ »
پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «اللهُ أَفرَحُ بِتَوبَةِ عَبدِهِ مِنَ العَقِیمِ الْوَالِدِ وَ مِنَ الضَّالِ الواجِدِ وَ مِنَ الظَّمانِ الوارِدِ؛) (خداوند بر اثر توبه بنده اش خوشحال تر است از کسی که عقیم بوده، بچه دار شده و از کسی که گمشدة خویش را یافته و از تشنه ای که به آب رسیده است. »
۲. خداوند در قرآن می‌فرماید: (قُل یا عِبادِی الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِم لاتَقنَطُوا مِن رَحمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ یَغفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الغَفُورُ الرَّحِیمُ وَ أَنِیبُوا إِلی رَبِّکُم وَ أَسلِمُوا لَهُ مِن قَبلِ أن یَأتِیَکُم العَذابُ ثُمَّ لاتُنصَرُونَ) ؛) [ زمر/ ۵۳ و ۵۴  ] («بگو ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را می‌آمرزد، به درستی که خداوند بخشنده مهربان است. و به درگاه پروردگارتان باز گردید و در برابر او تسلیم شوید، پیش از آنکه عذاب به سراغ شما آید، سپس از سوی هیچ کس یاری نشوید. 》

در واقع این ندای الهی همیشه در گوش بندگان است که:
هر چه که هستی بیا گر چه که پستی بیا
—-
توبه شکستی بیا دوست نظر می‌کند
—-
نیمه شب خلوت است مظهر هر رأفت است
—-
عاشق شوریده را دوست نظر می‌کند
—-
ای شده غرق گناه خواب گران تا به کی
—-
چارة درد تو را دیدة تر می‌کند
—-
۳. در آیه دیگر می‌فرماید: (وَ هُوَ الَّذی یَقبَلُ التَّوبةَ عَن عِبادِهِ وَ یَعفُوا عَنِ السَّیئاتِ وَ یَعلَمُ ما تَفعَلُونَ) ؛) [ شوری/ ۲۵.   ] («او (خدا) کسی است که توبه را از بندگانش می‌پذیرد و گناهان را می‌بخشد و آنچه را انجام می‌دهید، می‌داند. »

نکته قابل دقت این است که در واقع، خداوند می‌فرماید: با اینکه از تمام اسرار زندگی و رفتارهای پشت پرده شما اطلاع دارم و لحظه به لحظه اعمال شما را زیر نظر داشته ام، با این حال توبه شما را می‌پذیرم.

اصل گناه و دیگری به خاطر تأخیر و نافرمانی توبه. بنابراین آنچه مناسب به نظر می‌رسد این است که وجوب آن را عقلی بدانیم و دستورات قرآن را نیز از باب ارشاد و تأکید بر فرمان عقل به حساب آوریم. به نمونه‌هایی از دستورات اکید قرآن در این زمینه توجه فرمایید.
۱. همه به سوی خدا برگردید: (وَ تُوبُوا إَلی اللهِ جَمِیعاً أَیُّهَا المُؤمِنونَ لَعَلَّکُمْ تُفلِحُونَ) ؛) [ نور/ ۳۱.  ] («و همگی به سوی خدا باز گردید ای مؤمنان تا رستگار شوید. » در این آیه در کنار خطاب شفقت آیه «أیُّهَا المُؤمِنُونَ» و بیان ثمره مهم توبه که رستگاری ابدی است؛ فرمان صریح وجوبی بر انجام توبه داده است.

۲. ای مؤمنان خالصانه توبه کنید: (یا أیُّهَا الذِّینَ آمَنُوا تُوبُوا إلی اللهِ تَوبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أن یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنّاتٍ تَجری مِنْ تِحْتِهَا الْأَنْهارُ) ؛) [    تحریم/ ۸.] («ای کسانی که ایمان آورده اید! به سوی خدا توبه کنید! توبه ای خالص. امید است پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغهایی از بهشت که نهرها از زیر درختانش جاری است، وارد کند. » این آیه صریحاً به صورت امر وجوبی بر همه مؤمنان توبه خالصانه را واجب و لازم شمرده است.

«وقتی که آیه (وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أو ظَلَمُوا أنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللهَ فَاستَغفَرُوا لِذُنُوبِهِم وَ مَن یَغفِرُ الذُّنُوبَ إلاَّ اللهُ) ؛) [ . آل عمران/ ۱۳۵  ] («و آنها که وقتی مرتکب عمل زشتی شوند یا به خود ستم کنند، به یاد خدا افتاده، پس برای گناهان خود طلب آمرزش می‌کنند. و کیست جز خدا که گناهان را ببخشد. » نازل شد، ابلیس بالای کوهی در مکه رفت و با صدای بلند فریاد کشید و سران لشکرش را جمع کرد. گفتند: ای آقای ما! چه شده است که ما را فرا خواندی؟ گفت: این آیه نازل شده (آیه ای که پشت مرا می‌لرزاند و مایة نجات بشر است. ) چه کسی می‌تواند با آن مقابله کند؟

یکی از شیاطین بزرگ گفت: من می‌توانم، نفشه‌ام چنین است و چنان. ابلیس طرح او را نپسندید. دیگری برخاست طرح دیگری داد که آن هم مقبول نیفتاد. در اینجا «وسواس خنّاس» برخاست و گفت: من از عهدة آن برمی آیم. ابلیس گفت: از چه راه؟ گفت: آنها را با وعده‌ها و آرزوها سرگرم می‌کنم تا آلوده گناه شوند و هنگامی که گناه کردند، توبه را از یادشان می‌برم. ابلیس گفت: تو می‌توانی از عهدة کار برآیی و این مأموریت را تا دامنه قیامت به او سپرد. ») 
در مقابل، پیشوایان دین دستور داده اند که توبه را تأخیر نیندازید و فوراً به آن اقدام کنید؛ چنان که پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «یا بنَ مَسْعُودٍ لاتَقَدَّمِ الذَّنبَ وَ لاتُؤَخِّرِ التَّوبَةَ؛)  (ای پسر مسعود! گناه را مقدّم ندار [و گناه نکن و اگر گناهی سرزد] توبه را به تأخیر نینداز! »

حال تائب

نقطه آغازین توبه که سخت تحول ساز و تربیت آفرین و اثرساز و اعجازگر است، حال توبه می‌باشد، یعنی همان انقلاب درونی که در درون تائب ایجاد می‌شود و نشان آن اشکهای روان و ناله‌های بی پایان و نفرت و ندامت شدید از گذشته و امید به آینده است و اینکه بداند جز خدا کسی نمی تواند این گذشته را جبران کند و تازه این جبران از فضل و کرم اوست، نه استحقاق تائب.
در این زمینه، دعاهای معصومین مخصوصاً مناجات امیرمؤمنان علی علیه السلام و دعاهای امام سجاد علیه السلام و صحیفه سجادیه او غوغا کرده است و دنیایی از شور و حال و سوز در آنها دیده می‌شود که از حوصله این نوشتار خارج است.
در قرآن کریم نیز حال تائبان از ترک اولی، یعنی انبیاء علیه السلام و برخی از افراد دیگر مورد اشاره قرار گرفته است، از جمله:
۱. حضرت آدم علیه السلام: با اینکه آدم و حوا علیه السلام ترک اولایی انجام دادند، با این حال به شدت از گذشته خویش پشیمان شدند و نخستین گام را اعتراف به ظلم و ستم بر خویشتن، در پیشگاه الهی قرار دادند و سالها اشک و ناله کردند و (قالا رَبَّنا ظَلَمْنا أنْفُسَنا وَ إن لَم تَغفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرینَ) ؛)  («گفتند: پروردگارا! ما به خویشتن ستم کردیم، و اگر ما را نبخشی و بر ما رحم نکنی، از زیانکاران خواهیم بود. » و بعد از سالها گریه و زاری توبه آدم علیه السلام پذیرفته می‌شود که«فَتابَ عَلَیه»)  (؛ «پس توبه او را پذیرفت. »
۲. حضرت یونس علیه السلام: حضرت یونس علیه السلام بر اثر ترک اولی گرفتار زندانِ شکم ماهی عظیم (نهنگ) شد و خیلی زود متوجه ماجرا گردید و با تمام وجودش رو به درگاه خدا آورد و از ترک اولای خویش استغفار کرد و سراسر وجودش را حال توبه فرا گرفت و مشغول گفتن ذکر معروف یونسیه شد که: (فَنادَی فِی الظُّلُماتِ أن لاإلهَ إلاّ أنتَ سُبحَانَکَ إنِّی کُنتُ مِنَ الظَّالِمینَ) ؛)  («پس او در میان ظلمتها [ی متراکم] فریاد زد که معبودی جز تو نیست، منزهی تو، من [بر خویشتن ستم کردم و] از ظالمان بودم. »

این اعتراف خالصانه و این حال و سوز توأم با ندامت و آن تسبیح و یاد خدا باعث استجابت دعای او شد که خداوند در قرآن فرمود: «ما دعای او را اجابت کردیم و از غم و اندوه نجاتش دادیم و این گونه مؤمنان را نجات می‌دهیم. »)  (۳. حضرت داود علیه السلام: حضرت داود علیه السلام نیز بر اثر عجلة در قضاوت احساس کرد ترک اولایی را مرتکب شده؛ لذا در مقام استغفار و توبه برآمد و با سوز و گداز و حال توبه به رکوع وسجود افتاد؛ چنان که قرآن کریم می‌فرماید: (وَ ظَنَّ داوُدُ أَنَّما فَتَنَّاهُ فَاستَغفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ راکِعاً وَ أَنابَ) ؛)  («داود علیه السلام گمان کرد ما او را [با این ماجرا] آزموده ایم. از این رو، از پروردگارش طلب آمرزش کرد و به سجده و رکوع رفت و انابه کرد. »
موارد فوق نشان می‌دهد که انبیاء علیه السلام و اولیاء از ترک اولی هم به خود می‌لرزیدند و گریه و ناله می‌کردند. این همان حال توبه است که اگر در انسان ایجاد شود، سخت سازنده و تحّول آفرین است.

منبع: جمعی از نویسندگان مجله مبلّغان ،تهیه و تنظیم: ابوالفضل هادی منش  ،ناشر: انتشارات مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه،ص۱۵

 ماه و مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف

یکی از اعمال در آستانة شب اول ماه رمضان همان«استهلال» یعنی طلب دیدن ماه است. از کلمة «ماه» می‌توانیم یادآور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف شویم به دو جهت:
۱. چون در روایات و دعاها حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف تشبیه به ماه شده اند مثل: وجهه کالقمر الدری؛ چهره اش مانند ماه نورانی است و…

کَفِلقَةِ قمر؛  مانند پاره ماه است. و در دعای ندبه دربارة صفات امامان معصوم علیهم السلام آمده که آنها «ماه‌های فروزانند… «وَ الْاَقمار المنیره» که حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف یکی از آن هاست.
۲. همانطور که مؤمنین مترصدند و آماده می‌شوند که ماه شب رمضان را ببینند و وظیفه خود را عملی کنند، باید آماده باشند که «ماه فاطمه» چه زمانی از افق کعبه نمایان می‌شود، بلکه باید تاریکی‌های گناه را بزدایند تا هر چه زود تر چهرة تابناک مهدی طلوع کند.
گیرند همه روزه و من گیسویت
جویند همه هلال و من ابرویت
از جمله این دوازده ماه تمام

منبع: رمضان نشان از قامت رعنا،عباس رمضانعلی زاده ،مشخصات نشر: قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، ۱۳۹۴، ص۱۳