صله رحم

اسلام بر استواری پیوندهای خویشاوندی و استحکام روابط خانوادگی تأکید فراوانی دارد و صله رحم و رسیدگی به بستگان را وظیفه ای دینی می‌شمارد. رسیدگی به خویشان آثار ارزنده ای در زندگی انسان دارد: سبب طول عمر می‌شود؛ روزی را زیاد می‌کند؛ اخلاق را نیکو می‌سازد؛ اعمال را پاک و بلاها را برطرف می‌کند و آسانی حساب روز قیامت را در پی می‌آورد.
چنین روابطی در جهان غرب، بی ارزش تلقی می‌شود؛ بدین معنا که فرزندان پس از رسیدن به سن رشد، از پدر و مادر جدا می‌شوند. این جدایی با سردی روابط همراه است و پی آمدهای ناهنجاری دارد که از آن جمله می‌توان به وجود آسایشگاه‌های سالمندان، پرورشگاه‌ها و خوابگاه‌های شبانه روزی و افزایش روزافزون فرزندان بی عاطفه اشاره کرد که سبب بالا رفتن آمار قتل، جنایت و فحشا شده است.
متأسفانه بر اثر رواج غرب زدگی، در بعضی خانواده‌های کم تعهد مسلمان نیز شاهد چنین رفتارهای نامناسبی هستیم. نباید رابطه انسان با خانواده اش قطع شود؛ زیرا این کار زمینه ساز خشم خدا و رسول می‌گردد. بکوشیم با صله رحم، اختلاف‌های خانوادگی را به مهر و دوستی تبدیل کنیم و روز به روز بر صمیمیت خود بیفزاییم. باید در فراز و نشیب‌های زندگی در کنار هم باشیم؛ افزایش فاصله‌ها را بهانه کاهش روابط خویشاوندی نشماریم و هنگام

رفت وآمدها، هزینه‌های پذیرایی را بالا نبریم تا فاصله زمانی ملاقات‌ها طولانی نشود. پیامبر گرامی اسلام درباره اهمیت پیوندهای خویشاوندی فرمود:
أُوصِی الشّاهِدَ مِنْ أُمَّتِی وَ الْغائِبَ مِنْهُمْ وَ مَنْ فِی أَصْلابِ الرِّجالِ وَ أَرْحامِ النِّساءِ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ أَنْ یَصِلَ الرَّحِمَ وَ إنْ کانَتْ مِنْهُ عَلی مَسیِرَةِ سَنَةٍ فَإِنَّ ذلِکَ مِنَ الدِّینِ. [۱]
به آنان که حاضرند و آنان که غایبند و آنان که از صلب‌های مردان و رحم‌های زنان تا روز قیامت به دنیا می‌آیند، سفارش می‌کنم که صله رحم کنند، گرچه مستلزم پیمودن یک سال راه باشد؛ زیرا صله رحم یکی از مسائل (مهم) دین است.[2]
———-
[۱]. بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۰۵.

[2]. اقبال حسینی نیا، زمزم هدایت: نگارینه ای از سخنان رسول خدا صلی الله علیه  وآله،صفحه ۴۵

نیت پاک

برخی با اینکه به ظاهر، کارهای مفید و باارزشی انجام می‌دهند، ولی به سبب نیت بدی که دارند، آثار نیک اعمال خود را از میان می‌برند. اگر کسی بخواهد کارش ماندگار و ارزشمند باشد، باید از ریاکاری و خودنمایی بپرهیزد. کاری که از روی اخلاص و با نیت پاک انجام پذیرد، بر صفای باطن آدمی می‌افزاید و توفیق الهی نیز بیشتر شامل حال وی می‌گردد و به نعمت‌های مادی و معنوی فراوانی دست می‌یابد.
آنان که کردار نیک خود را با نیت بدشان خراب می‌کنند، انسان‌های زیان کاری هستند؛ زیرا کارهای خوب آنها بی پاداش می‌ماند و چه بسا به حساب دیگران نوشته می‌شود. این، اوج زیان کاری آنهاست، در حالی که اگر اخلاص داشتند و برای خدا کار می‌کردند، خیر دنیا و پاداش آخرت شامل حالشان می‌شد[1]. پیامبر گرامی اسلام، نیت انسان را معیار سنجش اعمال می‌داند و می‌فرماید:
یا أَیُّهَا النّاسُ إِنَّمَا الْأَعْمالُ بِالنِّیاتِ وَ إِنَّما لِکُلِّ امْرِی ءٍ ما نَوی فَمَنْ کانَت هِجْرَتُهُ إِلَی اللّهِ وَ رَسُولِهِ فَهِجْرَتُهُ إِلَی اللّهِ و رَسُولِهِ وَ مَنْ کانَتْ هِجْرَتُهُ إِلی

نیت‌های پاک را برگزینند تا بدان سبب، عمل خود را به خشنودی پروردگار نزدیک سازند. ایشان در سفارشی نیکو به ابوذر رحمه الله می‌فرماید:
یا أَباذر لِیَکُنْ لَکَ فِی کُلِّ شَیْ ءٍ نِیَّةٌ صالِحَةٌ حَتّی فِی النَّومِ وَ الْأَکُلِ. [۲]
ای ابوذر! باید در هر کاری، نیتی پاک داشته باشی، حتی در خوابیدن و خوردن.
———-

[۱].اقبال حسینی نیا،  زمزم هدایت: نگارینه ای از سخنان رسول خدا صلی الله علیه و اله  ، صفحه ۸

[۲]. محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، ۱۳۷۹، ج ۱۳، ص ۶۵۷۸.

شرح دعای روز چهارم

در نخستین فراز از دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان، دست نیاز به سوی خالق یکتا بلند می‌کنیم و می‌گوییم

: خدایا! مرا در این روز برای به پا داشتن فرمان خود نیرو بخش. آدمی در به پاداشتن اوامر الهی، به نیروی جسمی و روحی نیازمند است؛ قدرت بدنی برای انجام شکل ظاهری عبادت و توان روحی برای درک روح عمل و توجه به پروردگار.

باید دانست خوردن هرگونه غذایی، به ما قوّت و قدرت لازم را برای اطاعت نمی بخشد، بلکه صرف نظر از اثرهای فیزیکی، غذای ناپاک و لقمه ی حرام، روح را آلوده می‌کند و انسان را از یاد خدا و بسیاری دیگر از توفیق‌های معنوی باز می‌دارد. بنابراین انسان باید در نوع غذایی که می‌خورد، دقت کافی داشته باشد؛ زیرا بر سر هر سفره نشستن و استفاده از هرگونه خوردنی و نوشیدنی بدون دقت در چگونگی فراهم آمدن آن برای مؤمن جایز نیست. پروردگار بلند مرتبه نیز در آیه ی بیست و چهارم سوره ی شریفه ی «عَبَس» می‌فرماید: انسان باید به غذای خود بنگرد. آری، به کارگیری توان جسمانی تنها در راه تحقق اوامر الهی، پسندیده است.

امیرالمؤمنین علی علیه السلام در این باره می‌فرماید: وقتی قدرت و نیرو یافتی، آن را برای اطاعت خداوند متعال به کار بند و آن گاه که ضعیف و ناتوان شدی، از معصیت خدا دوری کن.  در دعای شریف کمیل نیز می‌فرماید: قَوِّعلی خِدْمَتِکَ جَوارِحی؛ ای خدا به من قوت و قدرت عنایت کن تا نیروی خود را صرف خدمت تو نمایم». در بخش دوم از دعای روز چهارم، از یزدان هستی بخش چنین می‌خواهیم: شیرینی یاد و ذکر خود را به من بچشان. یاد خدا، لذت و حلاوت ویژه ای دارد که با شناخت او به دست می‌آید. اگر خدا را با چشمِ دل دیدیم و زیبایی و جمال حق را درک کردیم، به او عشق می‌ورزیم و با یاد او مأنوس و دلگرم می‌شویم.

ادامه »

سیره عملی امام خمینی (ره) در ماه رمضان

اشاره

عالمان ربانی، چلچراغهای پرفروغی هستند که در هر عصری، در آسمان علم و عمل می‌درخشند، و با کسب نور و گرما از خورشید رسالت و امامت. بر زمینان تجلی می‌کنند و آنان را به سوی منابع نور و برکت دودمان وحی، رهنمون می‌سازند و بر بال عرفان ناب محمدی صلی الله علیه وسلم نشانده، بر مشکات ملکوت، عروج می‌دهند. در میان دین باوران کفر ستیز، چهرۀ محبوب قرن، فقیه تیزبین سیاست مدار ایزدخواه فیلسوف عارف ژرف نگر، عالم متخلق و رهبر و بنیان گذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی (رحمه الله)، از موقعیتی والا و ویژه برخودار است؛ زیرا، روزها و ساعتها و لحظه‌های عمر او، بامراقبه و محاسبه سپری شد و صدها آیۀ قرآن را مجسم ساخت و عینیت بخشید.

حضرت امام (رحمه الله)، توجه ویژه ای نسبت به ماه رمضان داشته و بدین جهت، ملاقات‌های خودشان را در ماه رمضان تعطیل می‌کردند و به دعا و تلاوت قرآن و… می‌پرداختند. و خودشان می‌گفتند: «خود ماه مبارک رمضان، کاری است». )  (یکی از یاران امام، در این باره گفته است: «در این ماه، ایشان، شعر نمی خواندند و نمی سرودند و گوش به شعر هم نمی دانند.

ادامه »

صفحات: 1· 2

فواید روزه

روزه فواید جسمی و روحی فراوانی دارد، شفابخش جسم و توانبخش جان است، پاک کننده آدمی از رذائل حیوانی است در ساختن فرد صالح و اجتماع بسامان بسیار مؤثر است و در تهذیب و تزکیه نفس و رهاندن انسان از روز مرگی و واماندگی تأثیر بسزایی دارد. فواید طبی و بهداشتی روزه که از سودمندیهای کوچک این فریضه انسان ساز است به حدی است که شاید نیاز به توضیح و تکرار نداشته باشد، و بیشتر مردم کم و بیش از آن آگاهند. ما به اختصار به گوشه ای از این فواید اشاره می‌کنیم: دستگاه گوارش از اعضا پر کار اندام آدمی است با سه وعده غذای روزانه که مردم معمولاً مصرف می‌کنند تقریبا در همه ساعات دستگاه گوارش به هضم و تحلیل و جذب و دفع مشغول است. روزه باعث می‌شود که از یکسو این اعضا استراحت کنند و از فرسودگی مصون بمانند و نیروی تازه ای بگیرند، و از سوی دیگر ذخایر چربی که زیانهای مهلکی دارند تحلیل رفته و کاسته شوند. پیامبر گرامی اسلام در همین رابطه فرموده است: «صُومُوا تَصِحُّوا» [۱] روزه بگیرید تا سالم بمانید. و نیز در روایات بسیاری از پیشوایان گرامی اسلام آمده: «معده آدمی خانه بیماری‌های اوست و پرهیز از غذا درمان آنست. » [۲]

بدیهی است آنگاه این فواید بهداشتی بهتر به دست می‌آید که روزه دار امساک روزه را با زیاده روی در شب تلافی نکند. با پیشرفت دانش پزشکی، برخی از پزشکان و متخصصان دریافته اند که امساک از خوردن و آشامیدن، عالی ترین روش درمانی است، یکی از پزشکان می‌گوید:

«طرح درمان به وسیله روزه چنان معجزه آساست که بکار بستن آن مسیر طرحها و برنامه‌های طب عملی و جراحی را تغییر خواهد داد. زیرا روزه راه تازه ایی به روی دانش پزشکی می‌گشاید و سلاح مؤثری برای مبارزه با بیماریها به این دانش می‌بخشد؛ سلاحی که می‌توان آن را از راهها گوناگونی مورد استفاده قرار داد، و انسان را در مبارزه با علت بیماریها برای بهبود بیماران به نتیجه مطلوب و آشکار رساند». [۳] «با روزه و امساک می‌توان بیماریهایی را بهبود بخشید و معالجه کرد. البته در صورتی که با اعتدال و میانه روی مقرون باشد، و هنگام سحر و افطار در خوردن و آشامیدن افراط نشود. » [۴]

روزه باعث استراحت معده است. در حال روزه داری اسید معده به جای غذا بوسیله صفراء خنثی می‌شود و زخم معده ایجاد نمی گردد. [۵] باید توجه داشت، بر خلاف تصور کوتاه اندیشان، روزه هیچگونه ضرری برایافراد سالم ندارد. [۶] و اگر کسی بیمار باشد و نتواند روزه بگیرد از انجام این تکلیف اسلامی معاف است و اگر روزه بگیرد و با این کار بیمارتر شود و یا باعث شود بیماری اش ادامه یابد، کار حرامی مرتکب شده است و روزه اش هم نزد خدا پذیرفته نیست، بیماری که روزه برای او ضرر دارد نباید روزه بگیرد و فقط پس از بهبودی کامل لازم است در روزهای دیگر قضای آن را بجا آورد و جبران کند. همانطور که گفتیم فواید جسمی و بهداشتی روزه اگر چه چشمگیر و غیر قابل انکار است، ولی مهمترین فواید آن اثرات بهداشتی اش نیست.

متأسفانه برخی در بررسی فواید روزه تنها به همین اثرات بهداشتی بسنده کرده اند، در حالیکه فواید برتر روزه به جنبه‌های معنوی آن مربوط می‌شود. فواید جسمی روزه با اثرات معنوی آن در سازندگی، تربیت و تزکیه انسان، قابل مقایسه نیست. اگر چه همان فواید طبی هم گواهی است بر اصالت اسلام عزیز، چرا که این آیین فطری و آسمانی، چهارده قرن پیش با ژرف بینی و احاطه ایی که جز از خدای متعال نمی تواند بود، در محیط جاهلیت عرب دستوراتی برای انسانها وضع کرده است که دانش پزشکی انسان متمدن عصر ما با پیشرفت خود روز به روز به گوشه‌هایی از حکمت آن پی می‌برد.

ادامه »